AWMVEL
![]()

Herpes hi natna chikhat, virus vanga awm a ni a, chi hrang tam tak a awm a, durh leh pan na tak a awm tir thin a ni. ‘Herpes Simplex’ hi herpes chikhat niin hmu (Oral herpes) leh kap (Genital herpes) bawrah durh thak tak a lo awm a, chu chu a keh hnuah lo panin, a na thei hle a ni. ‘Herpes Zoster’ hi herpes chikhat tho a ni a, tangseh (chicken pox) leh awmvel (Shingles) a awmtir ve thung a ni. Heng natna hi chu taksa khawi hmunah pawh a awm thei a ni.
NATNA HRIKIN A KAIHHNAWIHTE:-
A awm tan dan (Primary Stage) :
Natna hrik kai atanga ni 2-8 velah taksaah durh te tak te te a lo awm a. A durh na lai te hi rawn senin, vun a za mer mer a, thenkhatah phei chuan a sa huam huam thin. A durh hi a keh awlsam a, a keh tawh chuan panah a insiam nghal mai thin. A awmna hmun azirin zun zawngten a na thei a, chu mai bakah khawsik, thal thoh leh chau ngawih ngawih ten a awm theih bawk a ni. A vei rei zual te chu a na lai (eg., hmai, hmui, etc) kha a hmel hmang a ti danglam thei a ni.
Heng durhte hian hriatna thazam kawng a zawh a, hmui lama awm a nih chuan mit a khawih tel thei a, mitdelna hial a thlen thei a ni. Chumai bakah thluak a thlen phei chuan ‘Herpes Encephalitis’ (Thluaka natna lut) an tih, nunna atana hlauhawm tak a awmtir thei a ni.
Natna lan loh hun (Latent Stage) :Taksa pawn lama pan leh durhte kha lo damin natna dang engmah a awm tawh lo va. Mahse, hemi hunah hian virus chu vun atangin hriatna thazam, zangruh velah a insawn ta a ni.A taidarh dan (Shedding Stage) : Zangruh vel atangin a hrik (virus) chu hriatna thazamah chuan a inthlah-pung a. Chilah te, chi (semen), chikawng tuihnangah te (vaginal fluids) a lut a, hei vang hian inkaichhawn a awlsam hle a ni.
AWM NAWN LEHNA (Recurrences):-
Herpes natna hi dam vek nia a lan hnuah durh leh pan te a rawn awm thar leh thei a. Mahse, a hma ang ema na chuan a awm tawh lem lo a ni. Hnathawh rim avanga chauh lutuk te, nilum ai nasat avang te, thi hul dawn avang tein a rawn awm nawn leh thei a ni. A awm nawn leh dawn chuan a hmaa a lo awm tawhnaah khan a za mer mer ang a, thak na deuhten a rawn awm thin a ni.
INKAICHHAWN THEIH DAN :-Herpes natna veiten mi dang an kai ve loh nan infawh emaw thil dang inhman tawm loh hram a tha. Inkaichhawn a awlsam em avangin nupa nun hman dan pawhin condom hman ngei tur a ni. Chu chuan inkaichhawnna pawh a ti hniam thei a, mahse pan leh durh chu condom-in a khuh vek theih loh chuan nupa nun hman loh hram a \ha. He natna hi taksa hmun khat atangin hmun dangah a kai theih a ni, entir nan-kap atangin kutah, kut atangin mit emaw taksa peng dangah. Kan hriat tur pawimawh tak chu taksaah natna hnuhma a awm tawh loh pawhin a inkaichhawn theih tho a, hei hi a bikin kap bawra veite atangin kai a awlsam leh zual a ni. Nuin natna a vei chuan a fa chu a hrin hunah a kai thei bawk a ni.
A ENKAWL DAN:-Herpes natna hi a tihdam nan damdawi bik a awm lem lo va, mahse a dam chakna atan chuan ‘acyclovir’ (brand name: Zovirax) damdawi mum hi a tha hle a ni. Acyclovir cream hi primary stage leh recurrence laia panah chulhin a ngeih hle bawk. Famciclovir (brand name: Famvir) leh Valacyclovir (brand name: valtrex) te pawh hi damdawi tha tak an ni bawk.A chunga kan sawi tak ang khian a enkawlna damdawi hmuhchhuah a la ni chiah lova. Amaherawh-chu, nachhawkna te, acetaminophen (brand name : Tylenol) leh ibuprofen (brand names : Advil, Motrin, Nuprin) te hian na a ti ziaawm hle a. A pan laiah puan vawt emaw lum pip pep han dah te pawn a ti ziaawm ve hle a ni. |henkhat chuan vur tih sawm kha sarangah thunin an dep thin bawk. Tui lum che chein inbual a tha. (Hmeichhe tan chuan inbual zawh lamah chawhtawlh, kha a ti ziaawm ve thei a ni.) A na lai chu fai taka enkawl tur a ni a, a hul reng tur a ni. Kuta khawih palh pawn taksa danga a kai loh nan ngun taka silfai vat tur a ni.
NATNA VEITE ZAWM TUR:-Thei rah leh thlai lam chi ei tam hi a tha a, protein tamna-arsa, sangha, bawnghnute, etc hi ei tam a tha hle bawk. Mei zuk leh zu in te hi pumpelh hram tur a ni a. Caffeine telna (thingpui, coffee, damdawi, etc) te hi a tlem thei ang ber hman tur a ni. Nisa hnuaia awm rei lutuk loh tur a ni a, sunscreen lotion hman ngei ngei tur a ni a. Taksa sawizawina lam regular taka neih tur a ni a, amaherawh-chu, taksa rim lutuk tur ven nan hahchawlh a pawimawh bawk a ni..Kan han sawi tak ang khian herpes natna hi inkai awlsam tak a ni a, a inven dan te chiang taka hriat erawh chuan hlauh tur phei chu a awm lem lo a ni. A tlangpuiin kum upa lamin an vei deuh ber a, naupang zingah chuan a vei sawi tur chu an tam lem lo hle a ni.
Source : Dr PC Lalthlamuana
Medicine Specialist
Hriselna Android
6 comments:
Kan tangkai pui khawp mai..
A van lawmawm em! Ka thiannu he natna hian a bawm mek a... Kai chhawn awlsam tak tih pawh kan lo hre lem lo va. A van bengvarthlak em!👍
Ka fapa kum 4 mi pawn avei mek a, bengvar thlak e
Ka kaihza ah hian tiang chiah hian a awm a. Ka tet laiin ka vei tawh.awmvel a ni tih ka hrelo reng reng. A hlauhawm thei ang em le
Ka chhang chiah hian a vei mek a, kan va lawm em he article hian beng a ti var sawt mai
A bengvar thlak khawp mai.....